In juni 1998 heeft de gemeente Deventer een ‘beeldkwaliteitsplan’ (BKP) voor het beschermd stadsgezicht van Deventer uitgebracht. Dit plan analyseert en benoemt de ‘beeldkwaliteiten’ van de stad; zowel de positieve (mooie) als de negatieve (lelijke). Ook formuleert het plan richtlijnen om het ruimtelijk consistente en waardevolle beeld van Deventer te waarborgen of versterken. Het plan beperkt zich daarbij tot drie stadsdelen:
- de middeleeuwse, dichtbebouwde kern;
- de 19de-eeuwse, ruimer opgezette schil tussen de middeleeuwse stad en de 17de-eeuwse vestinggracht;
- het weidse landschap van rivier de IJssel en groene Worp op de westoever.
Alhoewel dit plan voor zover wij weten geen officiële status heeft, is het in de afgelopen jaren wel de leidraad geweest voor de beoordeling door de Planadviesraad van de gemeente Deventer van bouw- en verbouwplannen.
Bij de totstandkoming van het BKP was voormalig bestuurslid Anne-Lot Haag van de Stichting Oud Deventer (SOD) nauw betrokken.
Op maandag 26 augustus 2019 heeft de SOD met de gemeente gesproken over de actualisatie van het BKP. Ook de Bond Heemschut was bij dit gesprek aanwezig. In dit gesprek werd vooral het plan uit 1998 geëvalueerd. Daarbij kwamen onder meer het gebruik, de opzet, de indeling en de uitgangspunten aan de orde. Maar ook mogelijke hiaten, gebieden en gebiedsdelen. Doel van de evaluatie was om te komen tot een raamwerk voor het maken van een aanpak voor de actualisatie van het BKP.
De gemeente sprak overigens met nog veel meer partijen, zoals de gebruikers van de binnenstad, architecten, eigenaren en de brandweer.
Op donderdag 3 oktober 2019 ontving de SOD van Arjan Brink, de projectleider namens de gemeente, een reflectie op de gehouden interviews. Op donderdag 24 oktober ontving de
SOD van de gemeente een document getiteld ‘Hoofdlijn bijstelling BKP. Hierin werden voor de belangrijkste onderwerpen uit de reflectie de opgave en een voorstel voor de aanpak van die opgave geformuleerd.
Op donderdag 31 oktober bespraken de geïnterviewde partijen, waaronder de Stichting Oud Deventer, deze ‘Hoofdlijn’. Ook de Plan Advies Raad was hierbij aanwezig evenals de betrokken wethouder (deels).
Wij brachten onder meer de volgende punten naar voren:
- De Hoofdlijn stelt: “Indien beleid en regelgeving elders is ondergebracht (bijvoorbeeld vastgestelde beleidsnota/APV) kan het BKP zich beperken tot enkele uitgangspunten en een verwijzing.”
Wij hebben de gemeente gevraagd hoe zij gaat bewaken dat het nu op te stellen BKP niet al snel verouderd is als gevolg van nieuw beleid en nieuwe regelgeving. Tevens hebben wij aangegeven dat het wenselijk zou zijn om het BKP digitaal beschikbaar te maken op de website van de gemeente.
- De Hoofdlijn geeft aan dat het huidige BKP bepaalde omissies kent die nog aangevuld zouden moeten worden. De Hoofdlijn maakt echter geen melding van het Stratenboek.
Het Stratenboek is een verfijning van het meer globale BKP, waarin de stedenbouwkundige en architectonische kenmerken van het beschermd stadsgezicht uitgewerkt per deelgebied en per straat. Het Stratenboek is er op gericht per geval nauwkeurige, specifieke aanwijzingen te kunnen geven, gebaseerd op grondig onderzoek. De gemeenteraad heeft in 1998 het BKP vastgesteld, maar het Stratenboek niet. De specifieke richtlijnen voor verbouwing, nieuwbouw en openbare ruimte uit het Stratenboek zijn nooit operationeel geworden.
Wij hebben in het gesprek aangegeven dat het Stratenboek verdient dat het breed toegankelijk wordt gemaakt door het te digitaliseren, want het is een bijzonder stuk. Veel andere monumentensteden moeten het zonder een dergelijk document doen.
- Het huidige BKP is alleen van toepassing op het door het Rijk aangewezen beschermd stadsgezicht Deventer. Buiten het beschermd stadsgezicht geldt de Welstandsnota en zijn meer algemene regels van toepassing (bijvoorbeeld bij vergunningsvrij bouwen). Het huidige BKP besteedt geen aandacht aan Boreel, Raambuurt en Sluiskwartier.
Wij hebben in het gesprek ervoor gepleit – in navolging van Steenhuis en Meurs (2012) – om de naoorlogse laag te beschrijven en het beschermd gebied beleidsmatig uit te breiden tot het gebied binnen de singels inclusief het station.
De gemeentelijke projectgroep gaat nu een collegevoorstel schrijven voor actualisatie van het BKP. Als het college dit voorstel aanneemt zal de projectgroep een concept-BKP opstellen, waarschijnlijk met behulp van externen. Dit concept zal onderdeel worden van een uitgebreide voorbereidingsprocedure en dient – na aanpassingen – door de Deventer gemeenteraad te worden vastgesteld.
november 2019
Vervolgens is in mei 2020 een voorlopige versie van dat aangepaste plan besproken, waarna in augustus het concept verscheen (Bureau Steenhuis/Meurs). Dat plan is eind augustus besproken in een overleg tussen gemeente en een aantal betrokken partijen, waaronder de SOD. Onze vertegenwoordigers hebben duidelijk gemaakt dat ze zich onder andere zorgen maken en vragen hebben over de groenvoorzieningen, de verlichting, het materiaalgebruik, het dakenlandschap, de hoogte van gebouwen (Topicus!) en het beschermde stadsgezicht.
Zie ook onze Nieuwsbrief 46